نمایه

نکته ششم از علامه جوادی آملی این نکته را نقل می‏کنم؛ ایشان می‌فرماید: جامعه را دو چیز امن می‎کند. یکی علم صائد و یکی هم عمل صالح است. منظور از علم صائد یعنی علم مطابق با واقع، نه هر گزارش و خبر و اطلاعاتی، بلکه اطلاعات درست. یعنی در نقطه مقابل چی جامعه را نا امن می‏کند؟ اطلاعات غلط.

یعنی آن کسانی هم که الآن دارند جامعه ما را نا امن می‏کنند، فرمایشات مقام معظم رهبری همین امروز در دیدار با بدنه دستگاه قضا و مسئولان آن دقیقاً داشتند همین را می‎فرمودند که آقا بروید کسانی را که با اطلاعات غلط جامعه را نا امن می‎کنند با آنها برخورد کنید. همین فرمایشات امروز آقا بوده است.

پس اطلاعات غلط که اطلاعات غیر صائد می‎‏گویند، این جامعه را نا امن می‏کند. پس این ضرورت تبیُّن می‏شود. این روحیه تبیُّن را باید در خودمان پرورش بدهیم که در مواجهه با اخبار سرمان را پایین نیندازیم و زود قبول کنیم، باید بفهمیم که از کجا می‎‌آید، اگر جای قابل اعتنایی است خوب نیاز به تبیُّن نیست و آدم آن را می‎پذیرد، اگر آن خبر آورنده موثّق باشد و به تعبیری معادل باشد، اما اگر عاقل بودن آن برای شما مشخص نیست باید تبیُّن کنید و اگر هم نمی‎توانید تبیُّن کنید خوب به آن خبر اعتنا نکن! اصلاً نرو زود موضع بگیر، زود باز نشر کن، زود لایک کن، زود واکنش بده، زود تبعیّت کن و طبق او حرف بزن، تبیُّن کن!

متأسفانه تو جریان عدالت خواه ما اول بیاییم به خودمان بزنیم، می‏گویند یک جوال دوز به خودمان بزنیم و یک سوزن به دیگران! تو جریان عدالت خواه انقلابی خودمان می‎بینیم که به أدنی بهانه‎ای به کوچکترین مظنّه‎ای زود اخبار را انتشار می‏دهد؛ آقا فلان کس فلان کار را کرد، آقای خاموشی فلان کار را کرد، آن این کار را کرد، او این کار را کرد، بدون اینکه کوچکترین تبیُّنی کرده باشد، خوب این جامعه را نا امن می‎کند و آسیبش متوجه همه آحاد جامعه می‎شود، نه فقط به آن کسی که این خبر در مورد او است، ما باید روحیه تبیُّن را در خودمان جا بیندازیم.

در کل، ببینید پس این علم صائد شد، دومی چی بود؟ عمل صالح. یعنی تصمیم تو و اقدام تو بر اساس این علم صائد باشد، اگر این علم صائد و آن اطلاع درست به شما رسید اقدام تو، موضع تو، تصمیم تو بر اساس آن قرار بده! حالا اگر بله اطلاعات درست به دستت آمد اگر لازم بود برو مطالبه گری کن، اگر لازم بود افشاگری کن، اگر لازم بود برو نهی از منکر کن، اگر لازم شد برو کفن بپوش و برو تو خیابان مقابله کن، حالا هر چی! پس اقدام انسان بر اساس علم صائد باید باشد. پس یکی اطلاعات درست و دومی تصمیم درست بر اساس اطلاعات درست باید باشد، اینها دو عامل مهم امنیّت جامعه می‎شود که توی این آیه منعکس شده است.

ببینید عزیزان در کل، وقتی ما داریم در مورد امنیت جامعه حرف می‎زنیم این نکته هم درست است که بگوییم، ما داریم در مورد سوره‎‌ای حرف می‎‌زنیم که اگر هم دارد در مورد موضوعات مهمی مثل ولایت و تبعیّت حرف می‌زند، در جلسات قبل گفتیم، در مورد اخلاق دارد حرف می‎زند. اخلاق ما در مقابل پیغمبر باید چطوری باشد، اخلاق ما در مقابل ولی و امام و رهبر باید چطوری باشد، اینها را دارد بیان می‏کند. حالا توی این آیه داریم یک بحث تکمیلی را می‏گوییم و آیات قبل و آیات بعد درباره رفتار جامعه و امت در مقابل پیغمبر و رهبر است.

در کل می‏خواهیم بگوییم که اخلاق یکی از فواید زندگی عاقلانه است. یعنی زندگی عاقلانه منجر به زندگی اخلاق مدارانه می‏شود. زندگی عاقلانه منجر به زندگی اخلاق مدارانه و منجر به امنیّت و سلامت جامعه می‏شود که یک مصداقش همین برخورد انسان در مقابل با اخباری است که به دست او می‎آید که الآن هم اگر این مردم به آن خبری که آقای ولید آورده بود اعتنا می‏کردند و اخلاق را زیر پا می‏گذاشتند و تبیُّن نمی‎کردند و می‎رفتند، ببینید چه اتفاق بدی می‎افتاد! این هم یک نکته در این مورد.

یک نکته دیگر اینکه در قرآن نه فقط به شنونده خبر توصیه شده است که برو دقت داشته باش، زود باور و زود پذیرنده خبر نباش! به گوینده خبر هم توصیه شده است. یعنی قرآن هم به شنونده خبر اهمیت می‏دهد و هم به گوینده خبر اهمیت می‏دهد.

یک وقتی می‎گوییم در مواجهه با خبر چه تکلیفی داریم، یک وقتی می‎گوییم در مقام بیان خبر، در مقام تولید خبر باید افراد دقت داشته باشند. یعنی توصیه قرآن هم به گوینده است و هم به شنونده. پس در مورد شنونده که همین آیه خوب بیان می‏کند و در مورد گوینده، یک روایت از امام صادق (علیه السلام) برای شما می‎خوانم که امام صادق(علیه السلام) فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى حَصَرَ عِبَادَهُ بِآیَتَیْنِ مِنْ کِتَابِهِ»، خدا بندگان خودش را به دو تا آیه از کتابش تخصیص داده است، چی گفته است؟ گفته است: «أَلاَّ یَقُولُوا حَتَّى یَعْلَمُوا»، اولاً تا یک چیزی را ندانستند، یعنی قشنگ صحت و سُقم آن را خبر ندارند این را نگویند، بیانش نکنند، خیلی از آیات دیگر هم این را آمده است بیان کرده است که چیزی را که نمی‎دانید نگویید «وَ لا یَرُدُّوا مَا لَمْ یَعْلَمُوا» و چیزی را که نمی‎دانند ردّش نکنند، اگر کسی حرفی زد آقا سکوت کن!

یک وقتی تو می‎گویی من نمی‎دانم! خوب نمی‎دانی پس چرا ردّ می‏کنی؟ نه قبول کن و نه ردّ کن! ببین همه حرف‎های ما تا الآن این بود که چرا قبول می‎‏کنید بدون تبیُّن! همان طور که می‎‏گویید بدون تبیُّن نباید قبول کنید بدون تبیُّن رد هم نباید کنید، خوب مسکوت بگذار، سکوت کن، از کنارش عبور کن! چیزی را که نمی‎دانی نه قبول کن و نه ردّ کن! و چیزی را هم که نمی‎دانی خودت هم بیان نکن، یعنی خودت هم در بیان تولید یک خبر و یک مطلب فقط در محدوده آن چیزی که می‏دانی عمل کن، الی آخر که من روایت را دیگر تا همین جا پایان می‌برم و ادامه آن را بیان نمی‏کنم، حالا این روایت را سعی می‏کنم در کانالمان این را کامل بیان کنیم با سند آن.

مورد آخر هم همین است که در آیات بعدی در حقیقت به آن اشاره می‏شود و ما از سیاق آیات استفاده می‎‏کنیم؛ در پنج آیه قبل همه‎اش درباره این بود که آقا از پیغمبر پیشی نگیرید! همه‌اش درباره این بود که صدای خودتان را بر پیغمبر بالا نبرید! یعنی مقدم داشتن پیغمبر، یعنی ادبِ به ولی، ادبِ به رهبر! این پنج تا آیه اول است.

بعد توی این آیه می‎آید و این نکاتی را که عرض کردیم را بیان می‏کند و در آیه بعدی هم دوباره به همین ادب بر می‎گردد. در آیات بعدی که حالا ان‎شاءالله در جلسه بعدی خواهیم خواند می‎‌آید و می‎گوید، آقا پیغمبر بین شماست، وقتی پیغمبر بین شماست، شما باید از پیغمبر و از رهبر تبعیّت کنید، نباید او را وادار کنید که از شما تبعیّت کند، مثل همین داستان که مردم داشتند به پیغمبر فشار می‎آورند که حمله کند و به آن خبر غیر موثّق اعتنا کند.

مثل ماجرای حکمیّت که مردم داشتند فشار می‎آوردند و فشار به امیرالمؤمنین آوردند که حکمیّت را قبول کند و بعدش هم همه آنها پشیمان شدند، آیه هم همین را می‏گوید؛ می‏گوید اگر شما این ادب را به کار نبرید و ولایت را معکوس کنید، یعنی به جای تبعیّت از ولایت، ولایت را تابع خودتان کنید، نتیجه کار چی می‏شود؟ پشیمانی است.

این نه تنها درباره پیغمبر، در مورد خود قرآن هم آیاتی آمده است. درباره خود قرآن می‎فرماید: «مَن جَعَلَهُ أمَامَه قَالَهُ إلَی الجَنَّة» اگر کسی قرآن را در جلوی خود قرار بدهد، یعنی تابع قرآن باشد، قرآن او را به سمت بهشت و سعادت راهنمایی می‏کند و او را به مقصد می‎رساند.

حالا «وَ مَن جَعَلَهُ خَلفَه» اگر کسی قرآن را پشت سر خودش قرار بدهد، یعنی می‏خواهد قرآن را تابع خود قرار بدهد، یعنی برای کارها، اهداف و تحلیل‏های خودش شروع کند از قرآن به زور استنادهایی بیاورد. یعنی تحلیل خودش را دارد و به زور از آیات قرآن آیاتی بیاورد و شاهد بر کارها و اهداف خودش قرار بدهد، چه اتفاقی می‎افتد؟ «سَاقَهُ إلَی النَّار» قرآن او را سوق می‏دهد و او را به سمت جهنّم می‎راند، یعنی به سمت شقاوت و بدبخی می‎راند.

یعنی اگر شما قرآن را پشت سر خود قرار بدهی، ولیّ را پشت سر خودت قرار بدهی و خودت جلو بیفتی، همین دقیقاً مضمون همه آیات است نه فقط این آیه، هم آیات بعد که خواهیم خواند، آیات 8 الی 9 و هم آیات 1 الی تا 5. می‎‏گوید شما به جای اینکه رسول را مقدم بدارید، یا طبق این روایتی که گفتم، یعنی قرآن و ثقلین را به جای اینکه ثقلین را مقدم بدارید و آنها را پشت سر خودتان قرار بدهید و خودتان جلو بیفتید، قطعاً «الْمُتَقَدِّمُ لَهُمْ مَارِق‏»؛ کسی که از اینها پیشی بگیرد آخر کارش زیان است، شکست است و ندامت است، «عَلى‏ ما فَعَلْتُمْ نادِمین‏».

این نکاتی بود که درباره این آیات خدمت شما عزیزان عرضه شد، ان شاء الله در جلسه بعدی آیات دیگر مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد. من مطلبم به پایان رسید، شما عزیزان اگر سؤالی، نکته‎ای دارید من در خدمت شما خواهم بود. و گرنه که مطلب من تمام شد.

من این را همین طوری زمانی که کسی بخواهد صحبت بکند، میکروفن بخواهد عرض می‏کنم که حالا کیفیت بیان مطالب پایین است قصور از بنده است، اما بابت تنظیم این مطالب من این را از باب این را دارم می‏گویم که خیلی ارزش قائل می‏شویم، شاید ساعت‎های متمادی، هم فردی و هم گروهی توی این موضوعات زمان گذاشته شده است و سعی کردیم مطالب قابل استفاده‎ای جمع آوری کنیم.

حالا عرض کردم آن قسمتی که مربوط به بیان بنده است، ممکن است بیان قاصری باشد و قابل نباشد و در شأن جلسه نباشد. اما مطالب زحمت کشیده شده است، من می‏خواهم دعوت کنم از عزیزانی که هم حضور منظم داشته باشند، هم اینکه مبلِّغ و مروّج باشند که بتوانیم پرچم قرآن را توی تایولایت انقلابی، توی توئیتر مذهبی‏ها پرچم قرآن را بالا ببریم. آن دنیا خودمان را مشمول شفاعت قرآن، پیغمبر بدانیم ان شاء الله.

خودمان را مبلِّغ بدانیم و سعی کنیم کسانی را بیاوریم، من سعی می‏کنم برای جلسه بعدی فضا را هم بهتر بکنم، یعنی مثلاً یک تجویزی که شامل آیه، ترجمه، کلیات بحثمان که اینها را سعی می‎کنم برای جلسات بعدی آماده کنم که مثل یک تابلویی جلویمان باشد.

شما عزیزان این جلسه را جدی بگیرید، کما اینکه بنده هم جدی گرفتم و خیلی زمان برای ارائه امروز گذاشتم. یک کانالی هم من ایجاد کردم لینک آن را می‎گذارم و بعداً این کار را خیلی غنی‎تر خواهیم کرد. فعلاً فقط فایل‎های صوتی و این روایات و آیات و اینهایی که آوردیم، کاملش را همه را من توی آن کانال قرار می‏دهم، لینک آن را هم قرار خواهم داد. اگر صلاح می‎‏دانید یکی از عزیزان یک گروهی هم قرار بدهند که ما لینک جلسات را در آنجا بگذاریم و یا اگر نکاتی بود آنجا بیان کنیم، من این را هم حالا تحمیل نمی‏کنم، حال یکی از عزیزان این زحمت را بکشند و بانی خیر بشوند تشکر می‏کنیم.

یا علی مدد، خدا نگهدار.